استرس خوب و بد ( مقدماتی )

استرس موضوع مهم در عصر کنونی

این بیماری یا اختلال توانسته در تمام عرصه های فعالیتی انسان در تمام جوامع اثراتی بزاره که نمیشه از حقیقت وجودیش گذشت

لازمه قبل از شروع عرض کنم در رابطه با موضوعاتی صحبت میکنیم که چالش بر انگیزه و جامعه بشدت باهاش سرکار داره  و خیلی ها دوست دارن که بدونن موضوع چی هست و راه حل های که وجود داره چی هست .

همون طور که میدونید استرس زیاد یکی از عوامل مشکل ساز برای یک فرد و جامعه هست و درصورت عدم کنترل و در زمان بروز زیاد از حدش یک اختلال شناخته میشه، باعث مشکلات عدیده ای میشه و اختلال بزرگی در روند رشد فردی و رشد اجتماعی بوجود میاره .

هدف از این واحد درسی درمان استرس زیاد و حتی پیشگیری از استرس زیاد هست .

قبل از اینکه به این مورد بپردازیم باید بدونیم استرس چی هست اقسام استرس چی هست و اونو بشناسیم چرا ناگزیر هستیم که اول بشناسیمش بعد در مرود درمان یا پیشگیری از اون صحبت بکنیم .

خوب در این جا اول تعریف عامیانه و فرهنگی رو بررسی میکنیم

استرس به فارسی میشه : فشار ودگرگونی روانی و ذهنی وارده از بیرون به فرد .

حالا فشار یعنی چی ؟ موضوعی که بیشتر از توان ذهنی فرد باشه.

خوب دوستان گلم حالا باید بدونیم تعریف توان ذهنی چی هست ؟ توان ذهنی مشتمل از مجموع تجارب وتوانایی ها یا نقاط ظعف وقوت ذهنی فرد هست .

حالا بیایم در مورد تعریف علمی استرس که معمولا پزشکان میگن هم صحبت کنیم : پزشکان میگن یکی از واکنش های فردی در برابر یک رویداد جدید استرس نامیده میشه .

اما اقسام استرس چی هست ؟

ما گاها استرس فیزیکی داریم

گاهی استرس احساسی داریم

استرس تروماتیک (پس از سانحه) پس از سانحه رو باید نام ببریم

استرس شدید فقط یک بار وجود داره

استرس‌های شدید تکرارشونده  وجود داره

و کسانی که استرس مزمن دارن

آرزو دارم که هیچ کدومتون به این موارد دچار نباشید اما اگر هم دچار هستید نگران نباشید ۹۰درصد تا ۱۰۰ درصد قابل درمان هست و قابل رفع هست من درخدمت شما هستم و تا پگایان دوره ازتون دعوت میکنم که با ما باشید .

که در ادامه صحبتها به تک تک این نوع استرس ها میپدازیم و کاملا در موردشون صحبت میکنیم .

خوب دوستان عزیزم حالا میخوایم در مورد علل استرس صحبت کنیم .

عواملی که باعث ایجاد استرس میشند چه چیزایی هستن :

یکی از عوامل استرس : احساس تحدید هست .

یک مثال بزنم که خوب متوجه بشیم یعنی چی؟ هرچند که همه ما با این موارد کاملا آشاییم ولی با مثال بهتر در موردشون میتونیم صحبت کنیم

مثلا تحدید برای یک کودک و بچه میتونه تحدید خورده شدن خوراکی هاش باشه

و مثال برای یک نوجوان از دست دادن ساز موسیقیش باشه

برای یک جوان از بین رفتن استقلالش در خونه باشه یا حمله از طرف همنوع خودش .

برای یک فرد بالغ از بین رفتن رابطه هاش باشه ویا موضوعات خرافی و متافیزیکی باشه .

برای یک کارمند از دست دادن سمتش باشه

برای یک فرد کاسب از دست دادن درآمدش باشه

تمام این استرس ها گاها در لحظه با یک رویداد اتفاق می فته و یا گاها برای آینده نگری ها و احتمالاتی که هیچ زمانی نداره بوجود میاره هست توام هست

یکی دیگه از عواملی که باعث ایجاد استرس میشنه احساس عدم کنترل بر موضوعی هست :

بازم مثال یک کودک رو میزنیم مثلا یک کودکی که دوچرخه رو برای اولین بار سوار میشه و این موضوع استرس زا هست که کنترل دوچرخه استرس زا باشه

یک نوجوان که تازه وارد یک کلاس ورزشی شده یا داره برای اولین بار به مسابقه ای میره و این موضوع استرس زا هست که چه اتفاقی احتمالا بیفته استرس زا باشه

برای یک جوان مثلا رانندگی برای اولین بار باشه و این موضوع استرس زا هست که کنترل ماشینش و رانندگی خودش و همینطور ماشینهایی که بهش نزدیک میشن و کل فرایند رانندگی استرس زا باشه

برای فردی که کاسبی میکنه این باشه که معامله ای که داره از دستش خارج بشه و نتونه اون موقعیت رو کنترل کنه و این موضوع استرس زا بشه .

یکی دیگه از عواملی که باعث ایجاد استرس میشه اتفاق غیر منتظره هست

حالا اتفاق غیر منتظره چی هست مثال میزنیم :

بازم یک کودک رو مثال میزنیم که در خونه خودشه و متوجه میشه پدر ویا مادرش نیستن و بدون اطلاعش رفتن و این عدم حضور بدون اطلاع اون که یک اتفاق غیر منتظره ای برای اون هست باعث میشه اترس ایجاد بشه .

یک نوجوان رو مثال بزنیم مجدد که متوجه میشه کلا آلات موسیقیش نیست و این موضوع برای اون یک اتفاق غیر منتظره ای هست .

یه جوانی رو مثال میزنیم که متوجه میشه که گروهی از دوستانش که همیشه باهم خوب وخوش بودن اونو ترد کردن و دیگه نمیخوان با اون در گروه باشن و این یک اتفاق غیر منتظره ای برای اون بشمار بیاد .

مثلا یک فردی که سن بیشتری داره متوجه میشه رابطش بهم خورده و اصلا انتظار این رو نداره و فکر میکرده هیچ وقت این اتفاق نمیفته و با این اتفاق به استرس دچار میشه .

یک کاسب هم که در مثالهای قبلی بهش اشاره کردیم موتوجه میشه در یک لحظه که دیگه معاملش صورت نمیگیره و این موضوع اونو وارد استرس میکنه .

مثال دیگه ای بزنیم یه یک نفر از یک موضوعی مثل صدای شکستن چیزی در منزلش به وجود یک موجود ماورایی تشبیه میکنه و این موضوع به اون فرد استرس  وارد میکنه .

خوب تا این جا به چند مثال برای موضوع اتسرس که از موضوع هایی که اتفاقات غیر منتظره داشتن اشاره کردیم

یکی دیگه از عواملی که باعث ایجاد استرس میشه وجود یک موضوع جدید هست

اره عزیزان من وجود یک موضوع جدید که تاحالا نبوده میتونه باعث فرآیند استرس بشه بازم ما از یک کودک تا یک بزرگسالو مثال میزنیم

برای یک کودک میتونه این باشه که تاحالا سوار یک وسیله شهربازی نشده باشه ویا در یک خونه جدید که پدر مادر خریدن واقع بشه و موضوع جدیدی به حساب بیاد .

برای یک نوجوان رفتن به یک کلاس بالاتر تحصیلی یا مدرسه جدید باشه

برای یک جوان میتونه رفتن به مسافرت باشه و شهر جدید وفرهنگ های جدید وآداب رسوم جدید باشه .

برای یک بالغ میتونه رابطه جدید باشه با تمامی احساسات و عواطف و هنجارها و ناهنجار های جدید باشه .

برای یک کاسب کار هم که مثالشو زدیم میتونه یک معامله جدید یا بزرگتر شدن کار و کاسبیش باشه که یک موضوع جدید بحساب میاد باشه .

خوب تا این جا هم مثالهایی در مورد موضوع جدید و ایجاد استرس احتمالی در مورد اون بود مثالهایی زدیم تا خوب قابل درک باشه .

اما در کل باید بدونیم یکی از مهمترین موضوعی که استرس در بر داره این هست که اثر روانی داره یعنی چی ؟ یعنی اینکه فردی که استرس گرفته معمولا چند تا کار انجام میده که اینجا بهش اشاره میکنیم

احتمالا اقدام همسازگاری میکنه و خودشو وقف میده .

یا اقدام به رشد میکنه و از استرس ایجاد شده درس میگیره تا دیگه در اون شرایط قرار گرفت اترس نگیره .

یا اقدام به فرار از موقیت های استرس زا میکنه تا دیگه در ا.ون شرایط قرار نگیره و استرس نداشته باشه .

خوب خیلی جالبه ما بدونیم که آیا استرس اثر مثبتی هم داره ؟ باید بدونیم که جواب این هست گه بله استرس اثر مثبت  داره !

حالا باید بدونیم که استرس اثرمثبت جسمی استرس چی هست ؟

اول این که سیستم ایمنی بدن را فعال میکنه از این رو ما می‌تونیم سریعاً به موقعیت‌های خطرناک واکنش نشون میدیم و اونرو بشناسیم و بفهمیمشون .

مثلا فهمیدن و استشمام بوی گاز در منزل استرس داره اما مثبته باعث میشه اقدام به رفع خطر کنیم

دیدن شعله آتیش توی محیط کاری مون که حتما استرس داره ولی کاملا مثبته و باعث میشه اقدامی بکنیم و از یک حادثه بزرگ جلو گیری کنیم و هزاران مثال دیگه میتونیم نام ببریم .

حالا ببینیم اثر منفی جسمی استرس چی هست ؟

استرس اگر خیلی زیاد باشه اثراتش برای فرد خیلی مخرب هست در ابتدا باید به این موضوع اشاره کنیم که بیماری استرس از بیماری های قرن حاضر هست و از شروع خلقت بشر وجود داره ولی بیشترین اثراتش در قرن کنونی هست و احتمالا تا اخر دنیا دیگه ادامه خواهد داشت.

استرس اگر درمان و کنترل نشه مشکلات زیادی رو با خودش به همراه می یاره از جمله:

انواع بیماری های قلبی(سکته قلبی، ناراحتی های گرفتگی عروق قلب)

فشار خون بالا

اثر گذاری در دستگاه تنفس بطور مثال آسم

انواع بیماری های خود ایمنی مانند رماتیسم و…

آلرژی های ناشناخته

رشد باکتری های روده

انواع سرطان

وسواس مزمن که حتما دیدین یکی یه جا تمیزه همش دنبال یه اشغال ریز میگرده و روی سطوح رو دست میکشه یا یکی رو دیدین که مدام درحال تنظیم یک دفتر و مداد رو میز هستن و دارن با ما صحبت میکنن.

تیک های عصبی ریز تا حرکتهای مدوام بدنی مثل اینکه دیدین یکی همش برمیگرده پشت سرشو نگاه میکنه یا همش یقه خودشو صاف میکنه یا کسی رو دیدیدن که همش یا افرادی که مدام تو کیف دستشونو نگاه میکنن و درشو میبندن

خوب در این بخش میخوایم در مورد اقسام استرس باهم کمی صحبت کنیم :

یک از نوع های استرس، استرس فیزیکی هست ؟

1. استرس فیزیکی چی هست و به چه نوع استرسی میگن

یکی از انواع رایج استرس، نوع فیزیکی استرس هست که به مجموعه کارها و اتفاقاتی فیزیکی اشاره داره که موجب ایجاد تنش در افراد می‌شه یا همون دگرگونی رو ایجاد میکنه .

برای مثال، می‌تونیم به مسافرت اشاره کنیم. به عبارتی، مسافرت به مناطق مختلف رو اگر یادتون باشه قبلا گفتیم که باعث میشه مثلا ساعت خواب رو به هم بریره و ُخیلی های بهش حساس هستن مثل خود من ، آره خیلی های به خوابشون حساسن و اگر خوابشون بهم بریزیه میکانیزم کارهای روزانشون هم بهم میریزه و این موضوع برای اونها استرس داره و می‌تونه منجر به ایجاد تنش ویا دگر گونی بشه  وجالبه بدونین که استرس فیزیکی برعکس می‌تونه ناشی از خواب زیاد یا خواب ناکافی هم باشه ها فکر نکنین فقط در بهم ریختن زمانی باشه و در این شرایط هم احتمالااتفاق میفته .

مثلا میتونه از بیش‌ازحد سرپا موندن هم اتفاق بیفته و ما وارد استرس بشیم یا پیاده ‌روی به مدت طولانی باشه! به عنوان چند مثال دیگه، یه وقتایی یه روز تعطیل دنبال فرزندمون در اطراف پارکی تفریحی دویده‌ باشیم یا تو فرودگاه گیر کرده باشیم و با تأخیر پرواز مواجه شدیم، وخیلی خیلی از این مثالها رو میشه نام برد و به احتمال زیادشماهم نوع دیگه ای از استرس فیزیکی را تجربه کردین که میتونین ازش یاد کنین.

و اما استرس احساسی چی هست و به چه نوع استرسی میگیم استرس احساسی

این نوع از استرس یکی دیگه از شایع‌ترین موارد استرس هست که در قرن حاظر نمایان شده. استرس عاطفی می‌تونه ناشی از شکست‌های رابطه ای عشقی، طلاق در ازدواج ، از دست دادن دوستی عزیز یا مشکلات عاطفی با همسر باشه که یک بخش در هین اون اتفاق و بخش بعدی پس از اون اتفاقات موضوع استرس از نتیجه موضوع گریبان گیر افراد می‌شه.

حتی میتونه شکست‌ها و ناکامی‌های به وجود آمده در محل کارهم زمینه‌ساز ایجاد استرس‌های احساسی در افراد باشن. به طور کلی، تمامی مسائلی که موجب احساس های ناهنجاری در افراد می‌شن و دگرگونی احساسی رو در ذهن فرد ایجاد کنن، منجر به بروز استرس‌های عاطفی میشن.

البته اینم بگم که علائم استرس‌های عاطفی بسیار مشابه علائم افسردگی هست و اغلب تشخیصش از هم دشوار هست. ولی به طور کلی، برخی از بارزترین نشانه‌های استرس احساسی عبارتند از تغییرات ناگهانی وزن که خیلی ها بهش خیلی حساسن مثلا خانمها که گاها شدیدا استرس جدید به وجودشون اضافه میشه، تغییر در میزان خواب فرد، احساس انزوا و تشویش‌های ذهنی و پراکندگی های ذهنی و خیلی چیزهای دیگه میتونه باشه .

یکی دیگه از دسته های اترس، استرس تروماتیک (پس از سانحه) هست

جالبه بدونین این نوع از استرس اغلب ناشناخته بوده و افراد کمی با علائم اون آشنایی دارن . به طور کلی، استرس تروماتیک نوعی از استرسی ست که به دلیل آسیب‌های ناشی از تصادفات یا سوانح مختلف متوجه بدن انسان می‌شه و ممکنه موجب آسیب‌های جسمی، روانی، کما یا حتی مرگ فرد بشن .

در واقع، استرس تروماتیک به دلیل ایجاد یکسری تغییرات فیزیکی ناشی از سوانح احتمالی ایجاد شده و موجب تنش و اضطراب فرد می‌شه.

برای مثال، چنانچه فردی دچار سانحه‌ای مانند تصادفات جاده‌ای، سوختگی‌های شدید و غیره شده و نیاز به عمل جراحی داشته باشه، استرس تروماتیک تا زمان بهبود کامل بدن فرد با اون فرد هست که بعد از بهبودی از علائم اون کاسته می‌شه و استرس رفع میشه .

به علاوه، روانشناسان استرس‌های افراد رو بر اساس طول دوره درمان آن‌ها یا به عبارتی میزان شدت و قوت استرس غالب بر افراد نیز به سه دسته استرس شدید، استرس شدید مقطعی و استرس‌های مزمن دسته‌بندی می‌کنند که در ادامه به تشریح هر یک از این دسته‌بندی‌های می‌پردازیم.

استرس شدید چی هست و چطوری  به وجود میاد

یکی از رایج‌ترین انواع استرس، نوع شدید آن است و به استرسی اشاره میکنه که ناشی از یک اتفاق خاص، فشارهای شدید زندگی ، نیازهای شدید، تقاضاهای بزرگ ویا حیاطی و پیش‌بینی آینده‌ای نزدیک هست و در یک دوره زمانی خاص متوجه افراد می‌شند. برای مثال، چند مورد از موقعیت‌هایی که موجب ایجاد این دست از استرس‌ها در افراد می‌شند رو نام میبریم :

تصادفی که موجب آسیب‌دیدگی خودرو می‌شه

از دست دادن یک قرارداد مهم

اتمام ددلاین‌های پرفشار کاری

مسائل و مشکلات مرتبط با کودکان در مدرسه

و غیره …

به طور کلی، می‌تونیم بگیم که آسیب‌های ناشی از این نوع استرس‌ها به دلیل کوتاه‌مدت بودنشون قابل جبران بوده و با در نظر گرفتن علائم ناشی از استرس‌های شدید، قابل‌ کنترل و شناسایی هستند و از همین رو، می‌تونیم نسبت به درمان اون‌ها اقدام کنیم. به عبارتی، استرس‌های شدید در نتیجه یک سری فاکتورهای محیطی و در یک برهه خاص از زندگی افراد اتفاق افتاده و در همون دوره هم قابلیت درمان داشته و رفع میشن. به عنوان مثال، تنش‌های ناشی از بحث با اعضای خانواده، جلسات کاری، تصادف با راننده‌ای دیگر در جاده و غیره از جمله مواردی هستند که منجر به ایجاد استرس‌های شدید شده و این در حالی است که در همان برهه نیز قابل‌ کنترل و درمان هستند. به علاوه، این گروه از استرس‌ها به شرطی که قابل‌کنترل بوده و اختلالی در زندگی روزمره افراد به وجود نیارن، می‌تونن تأثیر مثبتی بر عملکرد افراد داشته باشن و منجر به افزایش بهره‌وری شون در انجام مسئولیت‌های فردی واجتماعی هم بشند.

خوب دوستان حالا میپردازیم به موضوع استرس‌های شدید تکرارشونده

ما در موضوع قبلی به استرس شدید اشاره کردیم ولی در این مبحث  به همون استرس ها ولی به استرس‌های شدید که در مقاطع مختلف از زندگی افراد تکرار می‌شن اشاره میکنیم، به طوری که فرد در تمام طول زندگی خودش دچار نگرانی از بروز آنی یا شاید زمان مشخص داره  و در نتیجه توانایی کنترل شرایط بحرانی و فشارهای احتمالی رو نداره . به طور کلی، استرس‌های شدید تکرارشونده در نتیجه‌ی شرایط ناسازگار زندگی فردی و اجتماعی ایجاد میشه و به بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی تبدیل می‌شند گفته میشه!

به طور معمول، افراد مبتلا به این نوع از استرس مداوماً خودشونو در چنگال اضطراب ونگرانی میبینن و به نظر می‌رسه که از نوعی «هیجان عصبی مضاعف» رنج می‌برند.

علایم این افراد چی هست ؟ این دست از افراد همیشه عجله دارند، تحریک‌پذیر هستند، تصمیمات بدون برنامه‌ریزی و ناگهانی می‌گیرند و معمولاً همیشه نگران مسائل پیرامون خودشون هستند که شاید بهشون کلا مربوط هم نیست.

از نظر جسمی هم استرس‌های شدید تکرارشونده علائمی مثل میگرن، فشار خون بالا، درد قفسه سینه، بیماری‌های قلبی و غیره را به همراه دارند.

باید بدونیم کلا درمان استرس مستلزم راهنمایی از طرف یک فرد خبره داره و اگر استرس حاد باشد حتما مستلزم مداخله افراد متخصص بوده و طول دوره درمانشون هم در حدود چند ماه متغیر خواهد بود.

در این بخش در مورد استرس مزمن میخایم صحبت کنیم .

به طور کلی، استرس مزمن به نوعی از استرس‌هایی اشاره داره که زندگی روزمره افراد را مختل میکنه و برای طولانی‌مدت گریبان‌گیر هست و به طوری که ممکنه مداوای این دست  ماه‌ها یا حتی سال‌ها به طول بینجامد. بر خلاف استرس‌های گروه اول، این دسته از استرس‌ها نمی‌تونن تأثیر مثبتی در زندگی افراد داشته باشند به طوری که آسیب‌های مخربی بر سلامت روان افراد داشته و در صورت عدم درمان می‌تونن روند زندگی فردی و اجتماعی افراد رو مختل کنن.

استرس‌های مزمن می‌تونن در نتیجه ازدواج‌های ناسالم، زندگی پرتنش، شغل نامناسب و … گریبان گیر افراد شده و منجر به این می‌شه که افراد هیچ راه نجاتی برای رهایی از استرس خود نیابند.

انواع راهبردهای مقابله‌ای استرس

روش های بسیاری برای مقابله با فشار روانی وجود دارند که بسیاری از آنها ماهیت روان شناختی دارند. افراد با توجه به ویژگی های شخصیتی خود، هر یک روشی را برای مقابله با استرس دارن. یه عده سعی می کنند به مشکلات زندگی با دید مثبت نگاه کنن، بعضی به دنبال حمایت های اجتماعی می گردند و عده ای دیگر هم از آن می گریزند. به کارگیری راهبرهای مقابله ای مناسب به افراد کمک می کند تا با این پدیده و تأثیرات ناشی از آن کنار بیایند. راهبردهای مقابله به روش های آگاهانه و منطقی مدارا با این مسئله اشاره دارد. در واقع این اصطلاح برای روش های مبارزه با استرس مورد استفاده قرار می گیرد. راهبردهای مقابله ای را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

راهبرد تکلیف مدار: این راهبرد مستلزم حصول اطلاعات درباره موقعیت تنش زا و پیامدهای احتمالی آن است. افرادی که از این راهبرد استفاده می کنند، تلاش می کنند تا فعالیت های خود را با توجه به اهمیت آن اولویت بندی کنند و با مدیریت زمان به انجام به موقع فعالیت ها مباردت کنند.

راهبرد هیجان مدار: این راهبرد مستلزم یافتن روش هایی برای کنترل هیجان ها و تلاش برای امیدوار بودن به هنگام مواجهه با موقعیت های تنش زاست. افرادی که از این راهبرد استفاده می کنند، ضمن اینکه بر هیجانات خود کنترل دارند، ممکن است احساساتی چون خشم یا نا امیدی را نشان دهند.

راهبرد اجتناب مدار: این راهبرد مستلزم انکار یا کوچک شمردن موقعیت های تنش زاست. افرادی که از این روش استفاده می کنند، هشیارانه تفکرات تنش زا را پس می‌رانند و تفکرات دیگری را جایگزین آن می کنند. هنگامی که افراد بتوانند به طور منطقی، موقعیت های تنش زا را طبقه بندی کنند، راهبرد تکلیف مدار بیشترین تأثیر را دارد. با این وجود در صورتی که افراد نتونند موقعیت های تنش زا رو پیش بینی کنند و راه حل هایی برای آنها پیداکنن، راهبرد هیجان مدار مؤثرتر واقع می شود.

اگر چه ما معمولاً، از راهبرد خاصی برای موقعیت های معینی استفاده می کنیم اما رفتار مقابله ای متمرکز بر مسئله، در مورد حوادثی که فراتر از توانایی و کنترل ما نیستند، بهتر عمل می کنه. گاهی می توانیم با اتخاذ چند فعالیت، مشکل را بهبود ببخشیم و اون رو برطرف کنیم. به عبارت دیگه، وقتی ما اتفاقی روبه عنوان حادثه قابل کنترل ارزیابی می کنیم، تمایل به استفاده از رفتارهای مقابله ای متمرکز بر مسئله داریم. با این وجود در موقعیت های دیگری که می دونیم عملکرد، اثر مفیدی را به وجود نمیاره یا حتی ممکنه مشکل رو بدتر کنه، ترجیح می دیم که از رفتار مقابله ای متمرکز بر هیجان استفاده کنیم.

راهبردهای مقابله ای مناسب از بروز بیماری های ناشی از استرس جلوگیری می کنه. با اینکه تمامی بیماری های اشاره شده، منشأ و علل مختلفی داره اما سبک زندگی و ویژگی های شخصیتی نیز در بروز تاثیر گذاره.

روان شناسان معتقدند حتی درمان وخیم ترین بیماری های جسمانی مستلزم تغییر الگوهای پاسخ افراد هست .

در ادامه مطالب در مقالات بعدی به آموزشهای خیلی مهم و اصولی استاد زرین خواهیم رسید

موسسه چند منظوره راه طلایی

شما میتوانید با دعوت از کارشناسان موسسه در نمایندگی استان و شهر خودتان از دوره ها و محتوا های ارائه شده بهره ببرید